Hướng dẫn phân loại rác thải y tế đúng cách

Phân loại rác thải y tế là gì?

Phân loại rác thải y tế là quá trình tách riêng các loại rác thải y tế theo tính chất, mức độ nguy hại và phương pháp xử lý phù hợp. Việc phân loại đúng giúp kiểm soát nguy cơ lây nhiễm, hạn chế ô nhiễm môi trường và tối ưu hóa quy trình xử lý chất thải. Rác thải y tế được chia thành các nhóm chính sau:

Chất thải lây nhiễm

Là loại rác thải có chứa vi sinh vật gây bệnh, máu, dịch cơ thể có nguy cơ truyền nhiễm. Bao gồm:

- Kim tiêm, ống tiêm, dao mổ, lưỡi dao cạo (chất thải sắc nhọn)

- Bông, gạc, băng vết thương, găng tay dính máu/dịch cơ thể

- Dụng cụ xét nghiệm máu, dịch sinh học, bệnh phẩm

- Mô, da, bộ phận cơ thể người bị nhiễm bệnh

- Rác thải từ buồng bệnh cách ly

Chất thải hóa học nguy hại

Là các loại hóa chất có thể gây độc, cháy nổ hoặc phản ứng hóa học nguy hiểm. Bao gồm:

- Formaldehyde, dung môi hóa học, thuốc thử trong xét nghiệm

- Hóa chất định hình, trichloroethylene

- Dung môi, hóa chất vô cơ và hữu cơ

Chất thải phóng xạ

Bao gồm các loại chất thải có chứa đồng vị phóng xạ phát sinh từ quá trình chẩn đoán, điều trị và nghiên cứu y học như:

- Dung dịch chứa chất phóng xạ

- Dụng cụ xét nghiệm nhiễm phóng xạ

- Rác thải phóng xạ thể rắn, lỏng, khí

Chất thải thông thường

Là các loại rác thải không có nguy cơ lây nhiễm hoặc chứa hóa chất độc hại, bao gồm:

- Rác sinh hoạt: Túi nilon, hộp cơm, giấy vụn, thức ăn thừa

- Chai lọ nhựa, lon nước ngọt, giấy carton (có thể tái chế)

Vật chứa có áp suất

Là các loại bình khí nén dùng trong y tế, bao gồm:

- Bình oxy (O₂), bình CO₂, bình gas, xylanh khí nén

- Bình khí dùng một lần trong điều trị y tế

Tầm quan trọng của phân loại chất thải y tế

Việc phân loại chất thải y tế đúng cách không chỉ giúp bệnh viện, phòng khám duy trì môi trường sạch sẽ mà còn giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm, bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Ngoài ra, phân loại rác đúng còn giúp tối ưu hóa quy trình xử lý, tiết kiệm chi phí và tạo điều kiện cho tái chế, giảm gánh nặng ô nhiễm.

Nguyên tắc phân loại chất thải y tế

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc thu gom, xử lý chất thải y tế, quá trình phân loại cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

Phân loại ngay tại nguồn phát sinh

Chất thải y tế phải được phân loại ngay tại nơi phát sinh (phòng khám, khu xét nghiệm, buồng bệnh, phòng phẫu thuật,…) và vào đúng thời điểm phát sinh. Việc phân loại kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, tối ưu hóa quy trình xử lý và giảm thiểu rủi ro cho nhân viên y tế và môi trường. 

Không trộn lẫn các loại chất thải y tế

- Chất thải lây nhiễm, chất thải hóa học, chất thải phóng xạ và rác thải thông thường phải được phân loại riêng biệt.

- Nếu chất thải lây nhiễm bị lẫn với các loại chất thải khác thì hỗn hợp đó phải được xử lý như chất thải lây nhiễm.

Thùng chứa chất thải phải có nắp đậy kín, đặt đúng nơi quy định

- Hạn chế tối đa tình trạng rác thải bị phát tán ra môi trường.

- Thùng chứa chất thải phải có nhãn ghi rõ loại chất thải, ngày thu gom để dễ dàng kiểm soát và xử lý.

Không đổ chung chất thải y tế vào hệ thống thoát nước hoặc môi trường xung quanh

Chất thải lỏng nguy hại và hóa chất y tế cần được xử lý theo quy trình chuyên biệt, không được đổ trực tiếp ra cống thoát nước hoặc môi trường tự nhiên.

Tổ chức đào tạo, nâng cao nhận thức về phân loại chất thải y tế

Nhân viên y tế, bệnh nhân và người nhà cần được hướng dẫn cụ thể về cách phân loại và vứt rác đúng cách để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình quản lý chất thải y tế.

Từng loại chất thải phải được thu gom vào đúng dụng cụ chứa theo quy định

Sử dụng các thùng chứa chuyên dụng có mã màu theo quy định để tránh lẫn lộn giữa các loại rác thải.

Loại chất thải	Thùng chứa	Màu sắc túi/thùng	Phương pháp xử lý
Chất thải lây nhiễm sắc nhọn	Hộp chống đâm xuyên	Vàng	Thiêu đốt hoặc hấp khử trùng
Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn	Túi/thùng kín	Vàng	Thiêu đốt hoặc hấp khử trùng
Chất thải giải phẫu	Túi/thùng chuyên dụng	Vàng	Thiêu đốt
Chất thải hóa học nguy hại	Thùng kín chuyên dụng	Đen	Xử lý hóa học hoặc chôn lấp an toàn
Chất thải phóng xạ	Thùng chuyên dụng có ký hiệu phóng xạ	Theo quy định	Lưu trữ an toàn, xử lý theo quy trình chuyên biệt
Chất thải tái chế	Túi/thùng thu gom tái chế	Xanh dương	Tái chế
Chất thải thông thường	Thùng rác sinh hoạt	Xanh lá cây hoặc đen	Xử lý như rác thải sinh hoạt

Phân loại chất thải y tế là trách nhiệm của tất cả các nhân viên y tế, bệnh nhân và cộng đồng. Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định phân loại không chỉ đảm bảo an toàn cho con người mà còn góp phần bảo vệ môi trường mà còn hỗ trợ tối ưu hóa quy trình xử lý rác, giảm thiểu chi phí và rủi ro trong ngành y tế. hướng đến một hệ thống y tế bền vững và hiệu quả.